دیدار و ملاقاتی که به فراق ختم می شود
از قدیم الایام عشق خواهر و برادری عده ای از عاشقان زبانزد همه عالم بوده است . عشقی که نوع و کیفیتش شاید با عشق های دیگر تفاوت های زیادی داشته باشد .
در تاریخ از این نوع عشق و عاشقی ها کم ندیده ایم . عشق بین امام حسین علیه السلام و حضرت زینب سلام الله علیها … عشقی که باعث می شود خواهری از زندگی و جوانی و نشاط و خلاصه همه چیز خود بگذرد و با برادر راهی بیانان و دشت کرب و بلا شود. عشقی که نتیجه اش بودن همیشگی در کنار برادر و دیدن او در همه حال، عشقی که برای بله گفتن، از شرایط ازدواج یک خواهر می شود …
عشقی که در این راه از جان عزیزان و جگرگوشه هایش هم می گذرد و آنان را با عشق و افتخار تقدیم برادر می کند . واقعا عجیب است . فکر کردن به این حالت ها هم هوش و عقل را از آدمی می برد.
این یک قسمت از تاریخ بود … گوشه ی دیگری از این محبت و عشق را می توان در رابطه خواهر برادری حضرت معصومه سلام الله علیها و امام رضا علیه السلام دید …بله …
این خواهر و برادر با وجود فاصله سنی فراوانی که با هم داشتند، اما نگاه هر دو به زندگی شبیه به هم بودند، علاقه و الفتی بینشان برقرار بود …
این علاقه و الفت به قدری بود که وقتی امام رضا(علیه السلام) به ایران مهاجرت کردند، حضرت معصومه پس از سپری شدن زمانی از نبود برادر، نتوانست دوری او را تحمل کند و وی به ایران سفر کرد.
در طول راه به شهر ساوه رسید، در آنجا به دلایلی چون بیماری و سیاسی رهسپار شهر قم می شوند. مدت 17 روز در منزل فردی به نام موسی بن خزرج، می ماند و سرانجام پس از 17 روز بدون اینکه بتواند برادر را ببیند، از دنیا می رود.
حذف عبارت «اشهد ان علیاً ولی الله» از کتاب احکام
علت حذف شدن عبارتی از اذان و اقامه
در روایاتی چند آمده است که شهادت ثالثه و آوردن نام علی (علیه السلام) بعد از «لا اله الا الله» و «محمدا رسول الله» با خلقت آسمانها و زمین و عرش و کرسی و … توأم بوده است.
در خبرهایی آمده است که عبارت «اشهد ان علیاً ولی الله» از کتاب احکام دوم دبیرستان دانشآموزان پسر دانش آموزان استان لرستان حذف شده است. در پی این خبر بر آن شده ایم در رابطه با وجود این عبارت در اذان و اقامه مرور یبر منابع دینی داشته باشیم… با ما همراه باشید.
دلایل ذکر شهادت بر ولایت علی (علیه السلام) در اذان و اقامه
یکی از مسائلی که ممکن است ذهن برخی را مشغول کرده باشد، این است که چرا شیعیان در اذان و اقامه شهادت به ولایت حضرت علی (علیه السلام) میگویند؟ آیا دلایل روایی یا قرآنی در این زمینه وجود دارد؟
در این رابطه ابتدا به روایاتی که در این مورد وارد شده، اشاره میکنیم. در روایاتی چند آمده است که شهادت ثالثه و آوردن نام علی (علیه السلام) بعد از «لا اله الا الله» و «محمدا رسول الله» با خلقت آسمانها و زمین و عرش و کرسی و … توأم بوده است.
امام صادق (علیه السلام) فرموده است: خداوند تعالی بعد از خلقت آسمانها و زمین امر فرمود که منادی به این سه شهادت ندا دهد.
آن امام همام در حدیثی دیگر فرموده است: خداوند با خلق عرش و کرسی و … بر آنها نوشت «لا اله الا الله، محمدا رسول الله، علی امیرالمؤمنین» و آنگاه فرمود «فاذا قال احدکم لا اله الا الله محمدا رسول الله فلیقل علی امیرالمؤمنین ولی الله؛ پس زمانی که کسی از شما گفت لا اله الا الله و محمدا رسول الله، سپس باید بگوید علی امیرالمومنین ولی الله».
از بعضی از روایات نبوی استفاده میشود که ذکر امام علی (علیه السلام) بعد از ذکر خدا و حضرت رسول (صلی الله و علیه وآله) چه در اذان باشد یا غیر اذان، جایز است و در نزد خدا محبوبیت دارد.
آداب اسلامی ویژه شب یلدا
شب یلدا، نخستین شب زمستان و طولانیترین شب سال است که ایرانیها طی رسوم کهن خود، دور هم جمع میشوند و ضمن دیدوبازدید، خوراکیهای خاصی مانند هندوانه، انار، آجیل و… را مصرف میکنند.
در این شب، جوانان پای صحبتها و قصههای بزرگسالان مینشینند و از لابهلای داستانها و قصههایی که از زبان این گنجهای زندگی میشنوند، عبرتها و درسهای بیشماری برای خود میاندوزند. از جمله رسوم بسیار زیبا و پسندیده ایرانی در این شب که در اسلام نیز بسیار به آن سفارش شده، عیادت از سالمندان و بیماران است. ملاقات با خویشاوندان و دوستان و رسیدگی به احوال نیازمندان، به ویژه نیازمندان خویشاوند، از جمله آداب پسندیده و نیکویی است که در پرتو دستورات جامع و کامل اسلام، مردمان شریف ایرانی در شب یلدا و دیگر شبهای طولانی و بلند زمستان به آن اهتمام میورزند.
اسراف نکنیم
خداوند برای رفاه و آسایش بندگان خود، نعمتهای بسیاری آفریده و به آنها امر فرموده از این نعمتها استفاده کنند؛ ولی همواره بکوشند از اسراف کردن بپرهیزند. زیرا خداوند اسراف را دوست ندارد. امام علی علیهالسلام اسراف کردن را موجب هلاکت دانسته و امام سجاد علیهالسلام در دعا و مناجاتهای خود با خدا میفرماید: «و مرا از زیادهروی بازدار و روزیام را از تلف شدن نگاهدار و داراییام را با برکت دادن به آن افزون کن و راه مصرف آن را در کارهای خیر به من بنمایان.»
رسم زیبای دیدار یکدیگر در شب یلدا وقتی زیباتر میشود که با زیادهروی نکردن در مصرف خوراکیها و تنقلات، بخشی از آنها را به مصرف یتیمان و افراد بیبضاعتی برسانیم که توانایی تهیه چنین اقلامی را در این شب ندارند.
زمستان، بهار مؤمنان
انسانهایی که عاشق عبادت هستند و از صمیم دل آن را دوست میدارند، تمام وجود خود را وقف عبادت میکنند و هر یک از اعمال و گفتار خود را با نیت تقرب به خداوند انجام میدهند. اینگونه افراد جزء برترینهای مردم شمرده میشوند و ترسی از سختیهای دنیا ندارند.
روزها و شبهای زمستان، بهترین فرصت برای راز و نیاز و مناجات با خداوند است. امام صادق علیهالسلام این فرصت نیکو را اینگونه معرفی میکند: «زمستان، بهار مؤمن است. شبهایش طولانی است که برای عبادت نیمهشب از آن کمک میگیرد و روزهایش کوتاه است که برای روزه گرفتن از آن مدد میجوید».
برخاستن از خواب شیرین در دل شب و اندیشیدن در ملکوت آسمانها و زمین، خدا و قدرت او و نیز روزه گرفتن در روزهای کوتاه زمستانی، بهترین و خالصترین عبادت خدای تعالی است. رسول خدا صلی الله علیه و آله میفرماید: «روزه زمستان، غنیمتی فرحبخش است»
شب در آیات و روایات و سخنان بزرگان
اشاره
یکی از مناسبت های ملی سرزمین ما «شب یلدا» است. قرن هاست که این نخستین شب زمستان و درازترین شب سال، مورد توجه ایرانیان بوده، آن را با آداب و آیینی ویژه ـ اعم از دورِ هم نشستن، صله رحم، فال حافظ گرفتن و.. . ـ به صبح می رسانند.
توجه به این مناسبت به عنوان «شب»، و موضوعیت داشتن واژه «شب» در این مناسبت ملی، ما را بر آن داشت تا به مناسبت «شب یلدا» به پدیده شب بنگریم و آن را از منظر قرآن و روایات و سخنان بزرگان بررسی کنیم تا در پی آن به رخداد «شب یلدا» ژرفای بیشتری بخشیم و در کنار توجه به آیین های ملی در این شب، نگاه معرفت آمیزی نیز بدان بیندازیم و از چشم انداز زیبایی که آیات و روایت و سخنان بزرگان درباره جاذبه های شب در برابرمان ترسیم کرده اند، بهره مند شویم.
بدیهی است اگر شب یلدامان در کنار پای بندی ما به آداب و رسومش، با ژرف اندیشی درباره پدیده زیبای شب همراه باشد، بسی دلپذیرتر و دلچسب تر میشود و افزون بر لذت ها و شادی های مادی، ما را مهمان لذت ها و شادی های روحی و معنوی نیز میکند، و هم احساس ما را طراوت می بخشد، و هم دل و جانمان را تعالی می دهد و نموداری از یک تفریح دنیوی و معنوی را در برابرمان به تصویر می کشد.
شب در آیات و روایات
قرآن کریم به پدیده شب از مَنظرهای گوناگون نگریسته، پیروانش را از زوایای گوناگون به این پدیده زیبای هستی توجه داده است:
1. قسم به شب
یکی از مصداق های اهتمام پروردگار به پدیده شب، «قسم خوردن به شب» است که بارها در قرآن کریم تکرار شده است. بدیهی است سوگند به چیزی، مهم دانستن آن و توجه دادن دیگران به جایگاه والای آن در هستی است. برخی از این دست از آیات عبارت است از:
روایتی از رسم و رسومات «شب یلدا» در شهرهای مختلف کشورمان
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری میزان ، ایرانیان قدیم شادی و نشاط را از موهبتهای خدایی و غم و اندوه و تیره دلی را از پدیدههای اهریمنی میپنداشتند. مراسم نوروز، جشن مهرگان، جشن سده، چهارشنبه سوری و شب یلدا و سنت های دیگر در واقع بیانگر این حقیقت است كه ایرانیان پس از رهایی از بیدادگری و ستم به شكرانه بازیافتن آزادی، جشن برپا می ساختند و پیروزی نیكی بر بدی و روشنایی بر تاریكی و داد بر ستم را گرامی میداشتند.
شب یلدا در خراسان
شب یلدا در خراسان به “شب چله” معروف و دارای پیشنیه دیرینهای است و مردم در این شب با شركت در شب نشینیهای طولانی و خوردن انواع میوه و تنقلات سعی در بهتر گذراندن طولانیترین شب سال دارند. مردم این منطقه برای استقبال نخستین روز از سردترین فصل سال تا آنجا كه توان مالی دارند، در خرید میوههای مخصوص شب یلدا مانند هندوانه، انار و خربزه كوتاهی نمیكنند.
بردن هدیه به خانه عروس با عنوان “شب چلهای ” از دیگر مراسم شب یلدا در استان خراسان به ویژه مناطق جنوبی این استان است. در این شب برای دخترانی كه به تازگی نامزد شدهاند، ازسوی خانواده داماد، هدایایی فرستاده میشود و خانوادههای عروس و داماد دور هم جمع میشوند. در این شب افراد با جمع شدن در خانه بزرگ فامیل، خواندن شعر و داستان، خوردن شیرینی، آجیل و انواع تنقلات، بلندترین شب سال تا پاسی از شب بیدار میمانند.
خراسان جنوبی
یكی از آیینهای ویژه شب یلدا در استان خراسان جنوبی برگزاری مراسم “كف زدن” است. در این مراسم ریشه گیاهی به نام چوبك را كه در این دیار به “بیخ” مشهور است، در آب خیسانده و پس از چند بار جوشاندن، در ظرف بزرگ سفالی به نام “تغار” میریزند. مردان و جوانان فامیل با دستهای از چوبهای نازك درخت انار به نام “دسته گز” مایع مزبور را آنقدر هم میزنند تا به صورت كف درآید و این كار باید در محیط سرد صورت گیرد تا مایع مزبور كف كند.