دعا و نیایش سخن باطن است و موجب جلاى دل، که به انگیزه ارتباط بنده با خدا، قطره با دریا، ظلمت‏ با نور، نهایت ضعف با نهایت قوت، منتهاى نقص با کمال نامتناهى انجام مى‏گیرد.

ادعیه ما آمیزه ‏اى از لطایف و معارف و اسرار است که انوار معنویت و روحانیت از لابلاى آن، روح خواننده مشتاق را نوازش مى‏دهد و دل را از غل و غش صیقل مى‏بخشد.

لطایف و اسرارى که از ادعیه استفاده مى‏شود در روایات نیست زیرا در روایات‏ حضرات معصومین(علیهم السلام) با مردم محاورت داشتند و به قدر عقولشان با آن‏ها تکلم مى‏کردندنه به کنه عقل خود «ماکلم رسول الله (صلی الله علیه و آله ) العباد بکنه عقله"اما باخداوند متعال به کنه عقل خودشان مناجات و دعا داشتند.

هر یک از ادعیه ماثوره، مقاله علمیه پیغمبر یا امامى است.(1) از جمله‏ ادعیه‏اى که مشحون از معارف بلند و حقایق و اسرار کشف نشده و حاوى ظرایف عرفانى‏ است “مناجات شعبانیه” است.

مناجات شعبانیه از مناجات‏هایى است که کم ‏نظیر است… از ائمه هدى ادعیه ‏اى وارد شده که مضامین آن‏ها را باید تامل کرد و آن‏هایى که اهل نظر هستند، اهل معرفت ‏هستند آن‏ها را شرح کنند و آن‏ها را به مردم ارائه دهند اگر چه هیچ کس نمى‏تواندآن چیزى که به حسب واقع هست ‏شرح کند. (2)

عارف وارسته مرحوم میرزا جواد ملکى ‏نیز ضمن معرفى کوتاهى از این مناجات، اشاره ‏اى به شرح بعضى از فقرات آن به دست‏ یکى از اهل معرفت دارند:

«مناجات شعبانیه حاوى علوم فراوانى در چگونگى معامله بنده با خداى عزوجل، ادب ‏دعا و استغفار است چنان که بعضى از فقرات آن را شخصى جلیل از اهل معرفت تفسیر کرده است.» (3)

مناجات شعبانیه در کلام رهبری

بسم‌الله الرحمن‌الرحیم

دعا، وسیله‌ى مۆمن و ملجأ مضطر و رابطه‌ى انسان ضعیف و جاهل با منبع فیاض علم و قدرت است، و بشر بى‌رابطه‌ى روحى با خدا و بدون عرض نیاز به غنى بالذات، در عرصه‌ى زندگى سرگشته و درمانده و هدر رفته است؛ “قل ما یعبۆا بکم ربىّ لولا دعاۆک”

ادامه »

خداوندا ،،،

حال که منت نهادی و در بامدادی دگر بیدارم ساختی

و جانم دادی تا ببینم ،

بشنوم ، بگویم و بدانم ،

باز منت گذار و یاریم ده تا ببینم تمام آنچه را زیبا آفریدی.

بشنوم فریاد سکوت بی پناهان را ،،،

بر زبان برانم آنچه تو را خشنود می سازد

و درک کنم رازهای آفرینش بی بدیلت را …

خدایا …

برای خوب شدن و خوب ماندن اراده کرده ام

اما بی نهایت بال پرواز نخواهم داشت …

پس یاریم ده تا همانی باشم که از خلقتم بر خود ببالی …

آمین …

روز بيست وچهارم: بنابر اشهر روزى است كه رسول خدا صلى اللّه عليه و آله با نصاراى نجران مباهله كرد، و پيش از مباهله عبا بر دوش مبارك گرفت، و حضرت امير المؤمنين و فاطمه و حسن و حسين عليهم السّلام را زير عبا جا داد و گفت: پروردگارا هر پيامبرى را اهل بيتی بوده، كه مخصوص ترين خلق نسبت به او بودند، خدايا اينان اهل بيت منند، از ايشان شك و گناه را برطرف ساز، و پاك كن ايشان را پاك كردنى كامل، پس جبرائيل نازل شد، و آيه تطهير را در شأن ايشان فرود آورد، آنگاه رسول خدا صلى اللّه عليه و آله آن چهار بزرگوار را براى مباهله به بيرون برد، چون نگاه نصارى بر ايشان افتاد، و حقيقت آن حضرت و آثار نزول عذاب را مشاهده كردند، جرأت بر مباهله را از دست داده، و استدعاى مصالحه و قبول جزيه كردند.

در اين روز حضرت امير المؤمنين عليه السّلام در حال ركوع انگشتر خود را به سائل داد، و آيه
«انّما وليكم اللّه»
در شأن آن حضرت نازل گشت.

در هر صورت اين روز داراى شرافت بسياری است، و در آن چند عمل وارد است:

اوّل: غسل.

دوّم: روزه گرفتن.

سوّم: خواندن دو ركعت نماز، كه در وقت و كيفيت و ثواب مانند نماز روز عيد غدير است، و اينكه «آية الكرسى» در نماز مباهله بايد تا «هم فيها خالدون»خوانده شود.

چهارم: خواندن دعاى مباهله مى باشد، كه شبيه به دعاى سحر ماه رمضان است، و شيخ طوسى و سيّد ابن طاووس نقل كرده اند، ولى بين روايات آن دو بزرگوار اختلاف زيادى است، و من روايت شيخ طوسى را در كتاب «مصباح» برگزيده ام كه فرموده است: دعاى روز مباهله همراه با فضيلت آن، از حضرت صادق عليه السّلام روايت شده، و آن دعا اين است:

جهت دریافت متن دعا کلیک فرمایید.

پنجم: دعايى كه شيخ طوسى و سيّد ابن طاووس پس از دو ركعت نماز و هفتاد مرتبه استغفار، روايت كرده اند بخواند، اول آن دعا «الحمد للّه ربّ العالمين» است.

در اين روز دادن صدقه به تهيدستان به خاطر پيروى از مولاى همه مردان و زنان با ايمان، و زيارت آن حضرت، شايسته است، و مناسب تر زيارت جامعه است.

روز بيست و پنجم: روز بس شريفى است، و روزى است كه سوره «هل اتى» در حق اهل بيت نازل شد براى اينكه سه روز روزه گرفتند و افطارى خود را به مسكين و يتيم و اسير دادند و خود با آب افطار نمودند! و سزاوار است شيعيان اهل بيت در اين ايام به ويژه در شب بيست و پنجم در دادن صدقه به مساكين و ايتام، و سعى در اطعام ايشان، و روزه داشتن اين روز پيروى از مولايان خود كنند.

از آنجا كه بعضى از علما اين روز را روز مباهله میدانند، مناسب است زيارت جامعه و دعاى مباهله را نيز در اين روز بخوانند.

در زندگی انسان همواره موقعیت و فرصت های ویژه ای به وجود می آید که بی توجهی به آنها افسوس و پشیمانی فراوانی را به دنبال می دارد، از جمله ی این فرصت های خاص «روز عرفه» است، روزی که عنایت خاص خدای  متعال به بندگان صد چندان می شود، به طوری که استجابت دعا و پذیرایی از بندگان خوب خدا و انسان های گنهکار به شکل ویژه ای صورت می گیرد.  

 

روز عرفه، روز ارتباط و نیایش و روز استجابت دعاست، روزی که خدای متعال فرصت ویژه ای را در پیش روی بندگان قرار می دهد تا اینکه قلب های زنگار گرفته از گناه در جویبار نیایش و دعا  عطر بندگی و روحانیت به خود بگیرد، فرصت ناب و طلایی که نفحات رحمانی هزار برابر می شود به طوری که انسان های هوشیار هیچ گاه بهره مندی از آن را از دست نداده و به بهترین وجه از آن استفاده می کنند: «إِنَّ لِرَبِّكُمْ فِی أَیَّامِ دَهْرِكُمْ نَفَحَاتٍ أَلَا فتعرضین [فَتَعَرَّضُوا] لَهَا؛[1] در طول عمر شما نسیم لطف و عنایت الهى مكرر می وزد آگاه باشید [و فرصت را از دست ندهید]و خود را در معرض این الطاف قرار دهید.»

در اهمیت و ارزش روزه عرفه همین بس کسانی که از قافله عفو شدگان در ماه رمضان عقب مانده اند، در این روز فرصتی دوباره برای جبران کاستی ها و گناهان پیدا می کنند. در روایتی از منابع روایی نقل شده است امام صادق(‏علیه‏السلام) فرمودند: «کسى که در ماه رمضان بخشیده نشود، تا سال آینده بخشیده نمى‏ شود، مگر اینکه [روز] عرفه را درک کند.‌»[2]

روش غلط گدایی

افرادی که به درستی جایگاه و اهمیت روز عرفه را نمی شناسند، این روز را همچون روز های قبل در جمع آوری «سیم و زر» سپری می کنند، افسوس که این دسته افراد نمی دانند که چه گوهر گرانبهایی را از دست می دهند. در بعضی از کتب نقل شده است که امام زین العابدین ‏(علیه‏السلام) در روز عرفه صداى سائلى را شنید که از مردم درخواست کمک مى‏کرد. حضرت خطاب به او فرمودند: «واى بر تو! در این روز از غیر خدا سؤال و طلب کمک مى ‏کنى، حال آنکه در این روز براى بچّه ‏هایى که در شکم مادر هستند نیز امید فضل خدا مى‏رود که آنها سعید گردند!»[3]

ادامه »

چه زیباست هنگامی که درهای رحمت الهی در روز عرفه گشوده می‌شود، بهترین درخواست‌ها را از پروردگار خویش مسئلت کنیم. در این زمینه بهترین راهنما ائمه(ع) هستند، چرا که آن‌ها با تمام وجود حقیقت خدا را دریافته‌اند.

اَنْتَ الَّذى مَنَنْتَ اَنْتَ الَّذى اَنْعَمْتَ اَنْتَ الَّذى اَحْسَنْتَ اَنْتَ الَّذى اَجْمَلْتَ اَنْتَ الَّذى اَفْضَلْتَ اَنْتَ الَّذى اَکْمَلْتَ اَنْتَ الَّذى رَزَقْتَ اَنْتَ الَّذى وَفَّقْتَ اَنْتَ الَّذى اَعْطَیْتَ اَنْتَ الَّذى اَغْنَیْتَ اَنْتَ الَّذى اَقْنَیْتَ اَنْتَ الَّذى اوَیْتَ اَنْتَ الَّذى کَفَیْتَ اَنْتَ الَّذى هَدَیْتَ اَنْتَ الَّذى عَصَمْتَ اَنْتَ الَّذى سَتَرْتَ اَنْتَ الَّذى غَفَرْتَ اَنْتَ الَّذى اَقَلْتَ اَنْتَ الَّذى مَکَّنْتَ اَنْتَ الَّذى اَعْزَزْتَ اَنْتَ الَّذى اَعَنْتَ اَنْتَ الَّذى عَضَدْتَ اَنْتَ الَّذى اَیَّدْتَ اَنْتَ الَّذى نَصَرْتَ اَنْتَ الَّذى شَفَیْتَ اَنْتَ الَّذى عافَیْتَ اَنْتَ الَّذى اَکْرَمْتَ ،

تويى كه عطا كردى، تويى كه نعمت دادى، تويى كه نيكى كردى، تويى كه زيبا نمودى، تويى كه افزون نمودى، تويى كه كامل كردى، تويى كه روزى دادى، تويى كه موّفق نمودى، تويى كه عطا فرمودى،

تويى كه بینياز نمودى، تويى كه ثروت بخشيدى، تويى كه پناه دادى، تويى كه كفايت نمودى، تويى كه راهنمايى فرمودى، تويى كه حفظ كردى، تويى كه پرده پوشى نمودى، تويى كه آمرزيدی تويى كه ناديده گرفتى،

تويى كه قدرت دادى، تويى كه عزّت بخشيدى، تويى كه كمك كردى، تويى كه مساعدت فرمودى، تويى كه تأييد نمودى، تويى كه نصرت دادى، تويى كه شفا بخشيدى، تويى كه سلامت كامل دادى، تويى كه گرامى داشتى،

تَبارَکْتَ وَتَعالَیْتَ فَلَکَ الْحَمْدُ دآئِماً وَلَکَ الشُّکْرُ واصِباً اَبَداً ثُمَّ اَنـَا یا اِلهىَ الْمُعْتَرِفُ بِذُنُوبى فَاغْفِرْها لى اَنـَا الَّذى اَسَاْتُ اَنـَاالَّذى اَخْطَاْتُ اَنـَاالَّذى هَمَمْتُ اَنـَاالَّذى جَهِلْتُ اَنـَاالَّذى غَفَلْتُ اَنـَا الَّذى سَهَوْتُ اَنـَا الَّذِى اعْتَمَدْتُ اَنـَا الَّذى تَعَمَّدْتُ اَنـَا الَّذى وَعَدْتُ وَاَنـَاالَّذى اَخْلَفْتُ اَنـَاالَّذى نَکَثْتُ اَنـَا الَّذى اَقْرَرْتُ اَنـَا الَّذِى اعْتَرَفْتُ بِنِعْمَتِکَ عَلَىَّ وَعِنْدى وَاَبوُءُ بِذُنُوبى فَاغْفِرْها لى یا مَنْ لا تَضُرُّهُ ذُنُوبُ عِبادِهِ وهُوَ الَغَنِىُّ عَنْ طاعَتِهِمْ وَالْمُوَفِّقُ مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْهُمْ بِمَعُونَتِهِ وَرَحْمَتِهِ فَلَکَ الْحَمْدُ اِلـهى وَسَیِّدى اِلـهى اَمَرْتَنى فَعَصَیْتُکَ وَنَهَیْتَنى فَارْتَکَبْتُ نَهْیَکَ،

بزرگ و برترى، حمد و شكر هميشگى توراست، سپس من معبودا اعتراف كننده به گناهانم هستم، پس مرا بيامرز، منم كه بد كردم، منم كه خطا كردم، منم كه قصد گناه كردم، منم كه نادانى نمودم، منم كه غفلت ورزيدم، منم كه اشتباه كردم، منم كه به غير تو اعتماد كردم،

منم كه در گناه تعمّد داشتم، منم كه وعده كردم، منم كه وعده شكستم، منم كه پيمان شكنى نمودم، منم كه اقرار كردم، منم كه به نعمتت بر خود و پيش خود اعتراف كردم، و به گناهانم اقرار میكنم، پس مرا بيامر، اى آن كه گناهان بندگانش به او زيانى نرساند، و او بینياز از طاعت آنان است، و توفيق دهنده كسی كه از آنان به كمك و رحمتش عمل شايسته بجا آورد،

تو را سپاس اى معبود من و آقاى من، و خداى من، فرمان دادى فرمانت نخواندم، نهيم نمودى، مرتكب نهيت شدم،