در زندگی انسان همواره موقعیت و فرصت های ویژه ای به وجود می آید که بی توجهی به آنها افسوس و پشیمانی فراوانی را به دنبال می دارد، از جمله ی این فرصت های خاص «روز عرفه» است، روزی که عنایت خاص خدای  متعال به بندگان صد چندان می شود، به طوری که استجابت دعا و پذیرایی از بندگان خوب خدا و انسان های گنهکار به شکل ویژه ای صورت می گیرد.  

 

روز عرفه، روز ارتباط و نیایش و روز استجابت دعاست، روزی که خدای متعال فرصت ویژه ای را در پیش روی بندگان قرار می دهد تا اینکه قلب های زنگار گرفته از گناه در جویبار نیایش و دعا  عطر بندگی و روحانیت به خود بگیرد، فرصت ناب و طلایی که نفحات رحمانی هزار برابر می شود به طوری که انسان های هوشیار هیچ گاه بهره مندی از آن را از دست نداده و به بهترین وجه از آن استفاده می کنند: «إِنَّ لِرَبِّكُمْ فِی أَیَّامِ دَهْرِكُمْ نَفَحَاتٍ أَلَا فتعرضین [فَتَعَرَّضُوا] لَهَا؛[1] در طول عمر شما نسیم لطف و عنایت الهى مكرر می وزد آگاه باشید [و فرصت را از دست ندهید]و خود را در معرض این الطاف قرار دهید.»

در اهمیت و ارزش روزه عرفه همین بس کسانی که از قافله عفو شدگان در ماه رمضان عقب مانده اند، در این روز فرصتی دوباره برای جبران کاستی ها و گناهان پیدا می کنند. در روایتی از منابع روایی نقل شده است امام صادق(‏علیه‏السلام) فرمودند: «کسى که در ماه رمضان بخشیده نشود، تا سال آینده بخشیده نمى‏ شود، مگر اینکه [روز] عرفه را درک کند.‌»[2]

روش غلط گدایی

افرادی که به درستی جایگاه و اهمیت روز عرفه را نمی شناسند، این روز را همچون روز های قبل در جمع آوری «سیم و زر» سپری می کنند، افسوس که این دسته افراد نمی دانند که چه گوهر گرانبهایی را از دست می دهند. در بعضی از کتب نقل شده است که امام زین العابدین ‏(علیه‏السلام) در روز عرفه صداى سائلى را شنید که از مردم درخواست کمک مى‏کرد. حضرت خطاب به او فرمودند: «واى بر تو! در این روز از غیر خدا سؤال و طلب کمک مى ‏کنى، حال آنکه در این روز براى بچّه ‏هایى که در شکم مادر هستند نیز امید فضل خدا مى‏رود که آنها سعید گردند!»[3]

قدر زر، زرگر شناسد

جایگاه  اهمیت روز عرفه را به واقع امامان معصومی می شناسند که خدای متعال اقیانوس معرفت و آگاهی را در سرزمین وجودیشان گسترانده است، امام سجاد(علیه السلام) در نیایش چهل و هفتم صحیفه سجادیه بعد از شکر و تقدیس بارى تعالى در عظمت روز مقدس عرفه مى‏ فرماید: «پروردگارا! امروز، روز عرفه است؛ روزى که به آن شرافت، کرامت و عظمت بخشیده‏ اى، و در آن رحمت خودت را [بر اهل عالم] منتشر ساخته‏ اى و با عفو و گذشت خود در این روز [بر بندگان‏] منت نهادى و عطیه و بخشش خود را در این روز نیکو گردانیدى و به واسطه این روز بر بندگانت تفضل فرمودى.»[4]

مهمانان ویژه ی خدا

بنا بر آموزه های روایی در روز عرفه پیش از آنکه حاجیان و زیارت کنندگان خانه خدا مورد توجه و پاسخگویی قرار گیرند، مسافرانی خاص مورد استقبال باری تعالی قرار می گیرند، مسافرانی که با خود رنگ و بویی از معرفت و شناخت خاندان عصمت و طهارت را به همراه دارند، زائرانی ویژه، که غبار سرزمینی ملکوتی بر پیکر آنان نشسته است، سرزمینی که خون بهترین بنده خدا در آنجا به ناحق ریخته شد.

در منابع روایی نقل شده است: «على بن اسباط، از برخى اصحاب ما از حضرت ابى عبد اللَّه (علیه السّلام) آن حضرت فرمودند: خداوند تبارك و تعالى عصر روز عرفه ابتدا به زوار قبر مطهّر حضرت امام حسین (علیه السّلام) نظر مى‏كند. راوى مى‏گوید: محضر مباركش عرض كردم: قبل از نظر نمودن به اهل موقف (حاجى ‏ها)؟ حضرت فرمودند: بلى.»[5] و همچنین در روایت دیگر از کامل الزیارات این چنین نقل شده است: خداوند بزرگ پیش از آنکه در روز عرفه بر اهل عرفات تجلّی کند، بر زائران قبر حسین (علیه السلام) تجلّی می ‏کند، و حاجاتشان را بر می‏ آورد و گناهانشان را می آمرزد، و شفاعتشان را درباره دیگران می ‏پذیرد، آن گاه به اهل عرفات توجه می‏ کند و با آنان نیز این گونه رفتار می ‏نماید.»[6]

نکته مهم

نکته بسیار مهمی که در این خصوص حائز اهمیت می باشد این است که ولایت و محبت نسبت به خاندان عصمت و طهارت، گوهر و قیمت وجودی انسان را صد چندان می کند، به طوری که مسیر صعود و تقرب به سوی باری تعالی را هموار تر می سازد. جایگاه ممتاز و ویژه ای که خاندان عصمت و طهارت نزد باری تعالی دارند موجب شده است کسانی که خود را به این ستارگان هدایت نزدیک می کنند بیشتر مورد توجه حق تعالی قرار گیرند، در واقع «عرفه» عرصه و فرصت شناخت و معرفت خداست، و با وجود این معرفت است که اجابت دعا سریع تر می شود و از طرفی معرفت حق تعالی بدون شناخت اهل بیت به درستی میسر نمی شود.

در روایتی از کتاب شریف کافی از امام علی(علیه السلام) این چنین نقل شده است «نَحْنُ الْأَعْرَافُ الَّذِی لَا یعْرَفُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا بِسَبِیلِ مَعْرِفَتِنَا؛[7]ما همان اعراف هستیم که خداوند متعال به غیر معرفت ما شناخته نمی‏شود.»

سخن آخر

روز عرفه روز شناخت و ارتباط با خداست، از طرفی دروازه ورود به این شناخت، اهل بیت پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله) است. 

پی نوشت ها:

[1]. عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، ج‏4، ص118. 

[2]. الكافی (ط - الإسلامیة)، ج‏4، ص66، ح3. « مَنْ لَمْ یغْفَرْ لَهُ فِى شَهْرِ رَمَضانَ…»

[3]. من لا یحضره الفقیه، ج‏2، ص211.«یَوْمَ عَرَفَةَ سَائِلًا یَسْأَلُ النَّاسَ فَقَالَ لَهُ وَیْحَكَ أَ غَیْرَ اللَّهِ تَسْأَلُ فِی هَذَا الْیَوْمِ …»

[4]. الصحیفة السجادیة، ص220، نیایش47. « اَللَّهُمَّ هذا یوْمُ عَرَفَةَ یوْمٌ شَرَّفْتَهُ وَکَرَّمْتَهُ،..»

[5]. كامل الزیارات، ص170، ح3. 

[6]. همان، ح4. «عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْكَانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى یَتَجَلَّى لِزُوَّارِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ ع قَبْلَ أَهْلِ عَرَفَاتٍ…»

[7]. الكافی، ج‏1، ص184، ح9. 

تبیان