موضوع: شبیه سازی انسان از دیدگاه فقهی و حقوقی

نگارنده: خانم اکرم بلالی

استاد راهنما: سرکار خانم چراغی

چکیده:

عنوان پایان نامه ی حاضر بررسی دیدگاه فقهی و حقوقی شبیه سازی انسان می باشد.
هدف از نگارش این پایان نامه روشن ساختن دیدگاه فقه در حکم به جواز یا عدم جواز شبیه سازی انسان و شناخت حقوق فردی و اجتماعی کودک شبیه سازی شده می باشد که به لحاظ گسترش این امر در دنیا و لزوم تعریف رابطه و تعامل صحیح فرد شبیه سازی شده با افراد دیگر جامعه، ضرورت پرداختن به این موضوع کاملاً احساس می شد. از نقطه نظر پیشینه¬ی این تحقیق می توان به کتاب شبیه سازی انسان؛ ملاحظات علمی، اخلاقی، فقهی و حقوقی تألیف دکتر علی محمدی اشاره کرد.
نتیجه¬ی تحقیق اینکه ضمن عدم امکان دادن حکم یکسان در مورد همه ی اقسام شبیه سازی، علمای شیعه و سنی نوع درمانی این امر را مفید دانسته اند و فرد شبیه سازی شده، ازنظر حقوق فردی و اجتماعی به سان سایر انسانها خواهد بود.
شبیه سازی در انسان عبارت است از: کشت دادن هسته ی سلول غیر جنسی انسان که دارای کروموزوم کامل می باشد. به تعبیر دیگر، ایجاد انسان با استفاده از سلول غیر جنسی.
این مفهوم از نظر علمی به گونه ای که طی آن از درون سلول جنسی موجود زنده که لقاح پیدا نکرده، هسته را برداشته و هسته ی سلول دیگری که به سلول سوماتیک معروف است، جایگزین می نمایند به این ترتیب هسته ی سلول سوماتیک با قرار گرفتن در سلول اولیه در رحم مادرامکان رشد و تکثیر پیدا کرده و ارگانهای مختلفی را ایجاد می کند. در واقع در موجود شبیه سازی شده هسته ی جایگزین شده دارای تمام خصوصیات و مشخصات زندگی فردی است که صاحب این هسته است.
از نظر تاریخی برای اولین بار این پدیده در سال 1997 با به دنیا آمدن گوسفندی به نام …

«دالی» از طریق شبیه سازی به جهان معرفی شد و تا به امروز پیشرفتهای اساسی در این زمینه حاصل گردیده است؛ انواع شبیه سازی و مزایا و نیز معایب این امر، بحث دیگری است که در ادامه¬ی این مطلب مورد بررسی قرار گرفته است که ازنظر انواع به شبیه سازی های مولکولی، سلولی، رویانی و تولیدی اشاره شده و در ادامه ضمن پرداختن به مزایایی همچون مزایای فردی که شامل کمک به زوجین نابارور، کمک به رفع مشکلات تأمین عضو پیوندی، تداعی و احیای خاطره ی بستگان وفات یافته یا در حال مرگ، و مزایای اجتماعی مانند تکثیر افراد سرشناس و نابغه و بااستعداد، پیشرفت دانش و معرفت علمی.pan style="font-family: tahoma,arial,helvetica,sans-serif; font-size: small;">به معایب این امر اشاره ی مفصلی شده است که این معایب عبارتند از: ابهام علمی- از هم پاشیدن خانواده،جامعه و انتفای زوجیت و استثمار انسان شبیه سازی شده.
دیدگاه علمای شیعه و اهل سنت درباره ی این پدیده و نظر آنان درباره¬ی جواز یا حرمت همانندسازی و مسائلی از این قبیل در مباحث مطروحه ی بعدی بررسی شده و نتیجه ای که از آن حاصل شده، این بود که برخلاف اهل تسنن، بیشتر علمای شیعه معتقد هستند که همانندسازی انسانی ذاتاً جایز است گرچه ممکن است انجام دادن آن در سطح گسترده به لحاظ تبعات منفی دارای زیانها و پیامدهای سوء اجتماعی و اخلاقی گردد، که برخی از آنها عبارتند از: به هم خوردن نظام خانواده و ایجاد اختلال در وضعیت قرابت و نسب افراد شبیه سازی شده، احتمال بروز بیماری در افراد کلون شده، آسیب به دهندگان تخمک و مادران جانشین.
در این بحث علاوه بر طرح حقوق فردی، به حقوق اجتماعی و حقوق تطبیقی فرد شبیه سازی شده اشاره شده است؛ حقوق فردی، فرد شبیه سازی شده به طور خلاصه عبارت است از:
حق بر تن و جان، به گونه ای که تن و جان فرد شبیه سازی شده به دلیل استقلال وجودی به خود(نه به اصل) تعلق دارد و به موجب قواعد حقوق کیفری هرگونه سوء اقدامی به وی در دوران طفولیت یا جنینی موجب مسئولیت خواهدبود؛ حق زندگی از حقوق ذاتی انسان است این حق باید به موجب قانون حمایت شود؛ فرد شبیه سازی شده و روابط نسبی، فرد شبیه سازی شده و احکام نکاح، فرد شبیه سازی شده و توارث، حضانت، وصیت، محرمیت، کفر و اسلام،قصاص و دیه و هویت فرد شبیه سازی شده، هم در حقوق فردی مورد بحث قرارگرفته است.
در رابطه با حقوق اجتماعی فرد شبیه سازی شده می توان به مسئولیت افراد و جامعه نسبت به وی، تجارت یا عدم تجارت فرد شبیه سازی شده اشاره نمود.
از نقطه نظر حقوق تطبیقی و لزوم اجماع جهانی برای نظام مند کردن شبیه سازی انسان علما و حقوق دانان تمام نقاط جهان به چاره اندیشی پرداخته و این پدیده ی نوظهور را بویژه از جهت اخلاقی و حقوقی مورد بررسی قرار داده اند تا جایی که سازمان ملل متحد در اقدامی گسترده به منظور تصویب کنوانسیونی در مخالفت با شبیه سازی انسان اقدام به نظرخواهی از علمای کشورهای مختلف دنیا در این زمینه نموده است. و حاصل اینکه به نظر می رسد که در حال حاضر تنها شبیه سازی درمانی مجاز است.

این رساله شامل چهار بخش می باشد:1-کلیات 2 -در آمدی بر شبیه سازی 3-بررسی شبیه سازی انسان از دیدگاه فقهی 4-بررسی شبیه سازی انسان از دیدگاه حقوقی

واژگان کلیدی: شبیه سازی، انسان، فقه، حقوق.