سخنوری یکی از میراث‎های گرانبهایی بود که حضرت عباس(علیه‎السلام) از پیوند امیر بیان حضرت علی(علیه‎السلام) و بانوی ادب، ام‎البنین(علیها‎السلام) به دست آورده بود. پدرش کسی بود که در جنگ‎ها، فی البداهه رجز می‎سروده و مادرش نیز بانویی ادب دوست و شاعری توانا و از خاندانی ادب دوست و شاعرپرور بود.

میراث سخن که توشه‎ای پر بار از پرورش حضرت عباس(علیه‎السلام) در دامان پدر و مادری این چنین است در صفحه‎های روشنی از تاریخ زندگانی عباس(علیه‎السلام) هویداست. او شب عاشورا، وقتی غربت و تنهایی امام خویش را دید، هنگامی که امام حسین(علیه‎السلام) بیعت خود را از همه همراهان برداشت و فرمود: «هر کس که می‎خواهد برود، می‎تواند.» عباس(علیه‎السلام) به نمایندگی از عاشوراییان برخاست و گفت: «کجا برویم؟ آیا تو را در میان دشمنان دین تنها بگذاریم و به فکر خود باشیم؟ آیا پس از تو زنده بمانیم؟ خداوند هرگز نخواهد که شاهد چنین چیزی باشیم.»(1)

عباس(علیه‎السلام) به نمایندگی از عاشوراییان برخاست و گفت: «کجا برویم؟ آیا تو را در میان دشمنان دین تنها بگذاریم و به فکر خود باشیم؟ آیا پس از تو زنده بمانیم؟ خداوند هرگز نخواهد که شاهد چنین چیزی باشیم.»
پس از اتمام خطبه، امام در پشتیبانی از ایشان به بنی‎هاشم گفت: «بار سنگین را باید اهلش بردارند. فردا صبح، شما (بنی‎هاشم) نخستین گروهی باشید که به میدان می‎روید. ما پیش از آنان به استقبال مرگ می‎شتابیم تا مردم نگویند یاران را پیش فرستاده و بعد خودشان شمشیر کشیدند.»(2)

حضرت زینب(سلام الله علیها) می‎فرماید: «نیمه‎های شب عاشورا دیدم عباس در جمع برادران و پسر عموها و برادرزادگانش دو زانو نشسته است و چون شیری هژبر برای آنان سخن می‎رانَد و آنان را برای یاری امام خویش ترغیب می‎کرد. آنان نیز سخن وی را تأیید می‎کردند.»(3)

رجزخوانی از شیوه‎های حماسی در نبرد رویارو با دشمن است که افزون بر تقویت روحیه لشکر خودی، تضعیف روحیه دشمن و بیانگر اهداف جنگجو از گام نهادن به میدان مبارزه است. وی همانند پدر بزرگوارش آنچنان در میدان، رجزخوانی می‎کرد که دشمن پیش از رویارویی، گرده خویش را بر باد رفته توفان شمشیرش می‎دید. حضرت عباس(علیه‎السلام) در جریان مبارزه کوتاه خود، رجزهای فراوانی سرود که از ایمان سرشار، شجاعت لبریز و غیرت بی کران او حکایت می‎کند.

پی‎نوشت‎ها:

1. اللهوف، سید بن طاووس، قم، انتشارات اسوه، 1404 هـ ق، ص 91.

2. موسوعۀ کلمات امام الحسین علیه‎السلام، ص 409.

3. معالی السبطین، ج 2، ص 340، با تلخیص.

تنظیم گروه دین و اندیشه تبیان، هدهدی .