شب چله ، جشنی برای مهرپرستان یا زرتشتیان؟
در ایران و بین مردم، نام شب اول دی را به نام شب یلدا می دانند ولی اغلب نمی دانند که فلسفه واقعی آن چیست؟
اصل واژه یلدا از کجا آمده است؟
آیا شب یلدا در دین زرتشت وجود داشته و آیینی ایرانی است؟
آیا اینکه می گویند شب یلدا جشن ایرانی نبوده است صحیح است یا خیر؟
پاسخ به این سوالات در متن زیر بیان می شود.
فلسفه شب یلدا (چله)
ماه دی در ایران کهن ، چهار جشن را در بردارد. امروزه مهمترین جشنی که از جشن های ماه دی برگزار می شود ، شب نخستین روز دی ماه یا شب یلدا می باشد ، یعنی آخرین شب پاییز و نخستین شب زمستان ، پایان قوس و آغاز جدی و درازترین شب سال.
واژه یلدا سریانی و به معنی ولادت است.ولادت خورشید (مهر، میترا) و رومیان آن را ناتالیس آنویکتوس یعنی روز تولد (مهر) شکست ناپذیر نامند.
بنابر باور زرتشتیان ، در پایان این دراز شب ، که اهریمنی و نامبارکش می دانستند ( و می دانند) ، تاریکی شکست می خورد ، روشنایی پیروز و خورشید زاده می شود و روزها رو به بلندی می نهد و :
نام این روز میلاد اکبر است ، مقصود از آن انقلاب شتوی است. گویند در این روز نور از حد نقصان به حد زیادت خارج می شود و آدمیان نشو و نما آغاز می کنند و (پری) ها به فنا روی می آورند.(آثار الباقیه)
زایش خورشید و آغاز دی را ، آیینها و فرهنگ های بسیاری از سرزمین های کهن آغاز سال قرار دادند، و به شگون روزی که خورشید از چنگ شبهای اهریمنی نجات می یافت و روزی مقدس برای مهر پرستان بود.
در سده چهارم میلادی ، بر اثر اشتباهی که در محاسبه کبیسه ها رخ داد ، روز ۲۵ دسامبر را (بجای ۲۱ دسامبر) روز تولد میترا دانسته و تولد عیسی مسیح را در این آغاز سال قرار دادند.(جهان فروری ، تالیف دکتر بهرام فره وشی)
اشاره سنائی نیز به این تقارن است:
بصاحب دولتی پیوند ، اگر نامی همی جویی
که از پیوند با عیسی چنان معروف شد یلدا
شب هجران = شب یلدا !
شب یلدا در سخن شاعران
در فرهنگ عامیانهی مردم، شب یلدا و شب چله، شب دوستی است. شب بار عام و کارهای خیریه است. مردم ایران که اکثراً کشاورز یا دامدار بودهاند، آموختهاند تا سرمای زمستان را بهانهای برای دورهم جمعشدن و جشن به پایان رساندن یک سال زراعی بدانند.
لیکن در فرهنگ ادبی و رسمی کشورمان، یلدا اغلب چهرهی تاریک و خشن شبی طولانی است. شبی که عشاق به انتظار به سرآمدن آن هستند. طولانی و تاریک بودن یلدا استعارهایست برای فراق جانکاه معشوق، تنهایی و انتظار وصال و گاه گیسوی سیاه و بلند یار.
و حال چندبیتی در این مضمون میخوانیم:
حافظ:
صحبت حکام، ظلمت شب یلدا است
نور ز خورشید خواه بو که برآید
تفرقه و تشتت خطرناک تر از جامعه مشرک
در هفته وحدت به سر می بریم؛ هفته ای که اگر اختلاف مسلمانان در مورد روز ولادت پیامبر اعظم صلّی الله علیه و آله نبود، شاید هفته ای هم به نام وحدت وجود نداشت.
پیامبری که به تعبیر قرآن کریم رحمت است برای جامع بشری1؛ شما خوانند گرامی آیا این رحمت را در زندگی امروز بشر یا نه بهتر است بگوییم در زندگی امروز مسلمانان مشاهده کرده اید؟ مسلمانان از صدر اسلام تا کنون با هم در حال جنگ و نزاع هستند. اطلاع اندکی از آنچه امروز در کشورهای مسلمان نشین خاور میانه روی می دهد، گواه این مطلب است.
هر سال به مناسبت هفت وحدت به آیاتی از قرآن کریم در بیان اهمیت اتحاد مسلمانان و پرهیز از اختلاف و تفرقه اشاره می شود؛ آیاتی چون:
{وَ أَطیعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ ریحُكُمْ وَ اصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرین}2
{وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا}3
مخاطب این دو آیه چه کسانی هستند؟ شیعیان یا اهل سنت یا مسلمانان؟ چرا این آیات بر امت اسلامی تأثیر نمی گذارد؟ مشکل اصلی کجاست؟ قبل از اینکه به بیان مشکل اصلی بپردازم به جریانی اشاره می کنم که مدتی است ذهنم را به خود مشغول کرده است:
حضرت موسی از خدا درخواست وزیر کرد؛ خدا درخواست حضرت موسی را اجابت نموده، هارون را که پیشنهاد خود حضرت موسی بود، به عنوان وزیر معرفی کرد؛ آن گاه هر دو پیامبر بنی اسرائیل را از دست فرعون نجات دادند. حضرت موسی برای دریافت تورات به کوه طور رفت و هارون میان بنی اسرائیل ماند. هنگامی که حضرت موسی بازگشت با واقع عجیبی مواجه شد: سامری و گوساله آن. 4
حضرت موسی خطاب به هارون چنین گفت:
تو که دیدی مردم گمراه شدند(گرفتار سامری و گوسال او شدند) چرا اقدامی انجام ندادی؟ چرا از من تبعیت نکردی؟ آیا با فرمان من مخالفت کردی؟
پاسخ هارون(ع) بسیار قابل تأمل است:
{قالَ یَا بْنَ أُمَّ لا تَأْخُذْ بِلِحْیَتی وَ لا بِرَأْسی إِنِّی خَشیتُ أَنْ تَقُولَ فَرَّقْتَ بَیْنَ بَنی إِسْرائیلَ وَ لَمْ تَرْقُبْ قَوْلی}
حضرت هارون عدم اقدام در برابر سامری را فرقه فرقه شدن بنی اسرائیل می داند: ترسیدم که بگویی با این کارت میان بنی اسرائیل تفرقه افکندی و سخن من را حفظ نکردی. سخن حضرت موسی چه بود؟ هنگامی که خواست به میقات برود هارون را خلیفه خود قرار داد و دستور به اصلاح قوم و عدم تبعیت از طریقه مفسدان صادر کرد:
{ وَ قالَ مُوسى لِأَخیهِ هارُونَ اخْلُفْنی فی قَوْمی وَ أَصْلِحْ وَ لا تَتَّبِعْ سَبیلَ الْمُفْسِدین }5
کار گاه غدیر پژوهی
برگزاری کار گاه غدیر پژوهی در حوزه علمیه الزهرا سلام الله علیهای ارومیه
اولین جلسه این دوره امروز در این حوزه با حضور حجت الاسلام والمسلمین حاج آقا شاه آبادی برگزار شد
آیت الله شاه آبادی :
شبهه افکنی دشمنان تنگه احد انقلاب اسلامی است و امروز نباید این تنگه را رها کرد.
جشنواره ی قرآن و عترت
برگزاری مسابقه قرائت دوازدهمین جشنواره ی قرآن و عترت
در مدرسه علمیه خواهران الزهرا( سلام الله علیها) ارومیه