هیئت مجازی ✨زینبیه✨

دوشنبه ها با عنوان دین و دنیا

(مباحث: فقه و احکام مشاوره با مهارت های زندگی، طب اسلامی)

بسم الله الرحمن الرحیم
عرض سلام وادب محضر بزرگواران

آموزش احكام براى همه لازم و ضرورى است، برای اینکه تدريس و آموزش احكام حالتى خشك و خسته كننده به خود نگيرد؛ به طورى كه آن براى فراگيرى احكام و مسائل شرعى در مخاطب ایجاد علاقه کند.

در سيره و روش عملى معصومين عليهم السلام ـ كه بهترين راهكار در اين زمينه است ـ مى توان به وضوح نوآورى و استفاده از شيوه هاى مختلف در ارائه احكام الهى را مشاهده نمود.

به عنوان مثال

سلمان فارسى مى گويد: همراه با رسول خدا صلى الله عليه و آله در سايه درختى نشسته بوديم، حضرت شاخه اى از آن درخت را تكان دادند ـ به طورى كه برگهايش ريخت ـ و بعد فرمودند: آيا نمى پرسيد كه چرا اين كار را انجام دادم؟ و سپس ادامه دادند: «مؤمن وقتى نماز مى خواند گناهانش همچون برگهاى درخت مى ريزد.»

يكى از مهمترين اصول آموزش و تدريس احكام ايجاد انگيزه و علاقه در همه مخاطبان است، چرا كه ممكن است برخى كه در جلسات احكام شركت مى كنند ـ داراى انگيزه اى ضعيف و يا حتى بى انگيزه براى فراگيرى احكام باشند.

از اين رو بايد در همان جلسات نخستين  چنان انگيزه و علاقه اى براى فراگيرى احكام ايجاد كند كه مخاطب تشنه بيان احكام باشند.

هيچ گاه نبايد احكام الهى را در الفاظى پيچيده و دور از ذهن بيان نمود،

چرا كه اميرالمؤمنين عليه السلام مى فرمايد:

« أَلْبَلاغَةُ ما سَهُلَ عَلَى الْمَنْطِقِ وَخَفَّ عَلَى الْفِطْنَةِ » ؛ سخن رسا آن است كه به آسانى بر زبان جارى شود و براحتى فهميده گردد.»

استفاده از شيوه ها و روشهاى نو و جذاب مى تواند، مارا در رسيدن به هدف فوق يارى رساند.

حضرت امام رضا عليه السلام در اين باره چه زيبا فرموده اند كه: «هر كس در پى كارى از راه و روش آن رود نمى لغزد و اگر بلغزد راهكار رهائى اش را نيز بيابد.»

براى بالا بردن سطح كيفى آموزش احكام و موفقيت بيشتر در آن، به بيان چند قالب و شيوه آموزشى احكام در ادامه مطالب مى پردازيم.

1️⃣بيان احكام در قالب سؤالهاى هوشى:

كليه مسائل شرعى كه چند شرط يا مورد دارند را مى توان با اين شيوه، عرضه نمود. نحوه اجراى برنامه در اين شيوه به اين صورت است كه چند مورد يا چند شرط يك حكم شرعى بيان مى شود و به گونه اى سؤال طراحى مى شود كه مخاطب با بيان حتى يك شرط يا مورد از شروط و موارد مطرح شده به جواب برسند. اين شيوه از چند جهت مفيد است:

1. موجب مشاركت مخاطبان در بحث مى شود.

2. موجب تكرار شروط و موارد گفته شده توسط مخاطبان و بهتر جاگرفتن مباحث در ذهن مى شود.

3. مخاطب براى پيدا كردن جواب، به مربى يا رساله هاى عمليه مراجعه مى كنند و زمينه خوبى براى بيان احكام در جلسه بعد و ماندگارى مسئله در ذهن فراهم مى گردد.

2️⃣شيوه توضيحى

در اين شيوه، نكته هايى از احكام كه مخاطب آنها را نمى دانند ولى مدعى دانستن آنها هستند، توضيح داده مى شود.

3️⃣شيوه القاء غيرمستقيم (بيان احكام در قالب داستان)

با توجه به شرايط سنى، زمان و مكان، در بيان احكام براى مخاطبان گاه روش مستقيم و گاهى روش غيرمستقيم كارآئى بيشترى دارد. با توجه به سيره عملى معصومين عليهم السلام در استفاده از روش غيرمستقيم (به عنوان نمونه: آموزش غيرمستقيم وضو به يك پيرمرد توسط امام حسن و امام حسين عليهماالسلام ) و تأكيد فراوان روان شناسان بر اين روش و گفته هايى همچون « اَلْكِنايَةُ أَبْلَغُ مِنَ التَّصْريحِ ؛ كنايه [و غيرمستقيم گويى] از صراحت، رساتر است»، استفاده از روش غيرمستقيم در بيان احكام مورد تأكيد و ترغيب قرار مى گيرد.

استفاده از شعر، خاطره، شرح حال ديگران، معما، فيلم، نمايش، داستان و مانند آن مى تواند از مصاديق روشهاى غيرمستقيم بيان احكام به شمار آيد.

در اسلام، آموزش هر علمی که مفید باشد، ارزشمند است، ولی ارزش همه ی علوم یکسان نیست. ارزش علم دین با سایر علوم، قابل مقایسه نیست. آموزش احکام و معارف دینی، مقدمه و شرط لازم رهایی انسان از آتش جهنم و رسیدن به سعادت ابدی است؛ از این رو در سیره ی معصومان علیهم السلام نیز به آن ارزش فراوان داده شده است.

عبدالرحمن سُلَّمی، سوره حمد را به یکی از فرزندان امام حسین علیه السلام آموخت. وقتی سوره را بر پدر قرائت کرد، امام هزار دینار و هزار حلّه به معلّم داد و دهان او را پر از دُرّ کرد. برخی بر امام خرده گرفتند که چرا این مقدار هدیه می دهید! حضرت فرمود: « چگونه این هدیه می تواند با آن چه او به فرزند من عطا کرده، (یعنی آموزش او) برابری کند.»

ادامه دارد…